วัดโคกพระยา โบราณสถานประเภทวัดร้างที่ตั้งอทางด้านทิศเหนือของเกาะเมือง ในตำบลภูเขาทอง อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา บริเวณโบราณสถานมีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 40 ไร่ 3 งาน 81 ตารางวาวัดโคกพระยาเป็นวัดขนาดเล็กที่มีอายุการสร้างมาแต่สมัยอยุธยาตอนต้นและถูกใช้งานมาจนถึงสมัยอยุธยาตอนปลาย แต่เดิมสันนิษฐานกันว่าวัดนี้เคยใช้เป็นที่ฝังพระศพ และสำเร็จโทษพระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานุวงศ์หลายพระองค์ แต่จากหลักฐานที่พบภายหลังการขุดแต่ง ซึ่งไม่ปรากฏพบร่องรอยว่าเคยใช้ประกอบพิธีดังกล่าว จึงสันนิษฐานว่าวัดที่ปรากฏชื่อในพระราชพงศาวดารนั้น อาจจะเป็นวัดโคกพระยาในตำบลลุมพลี[1]โบราณสถานวัดโคกพระยานี้มีการก่อสร้าง 3 สมัย สมัยแรกสันนิษฐานจากลักษณะของใบเสมาว่าตั้งอยู่ในสมัยอยุธยาตอนกลาง ได้แก่ เจดีย์ลักษณะเป็นเจดีย์ทรงกลม ส่วนยอดและองค์เจดีย์หักพังลงเหลือแต่ฐานและแกนด้านในองค์เจดีย์ซึ่งก่อเป็นแกนรูปกากบาท อุโบสถมีประตูทางเข้า 4 ประตู มีทางเดินโดยรอบอุโบสถฐานไพทีด้านหลังกว้าง 3 เมตร พื้นปูกระเบื้องดินเผา พบชิ้นส่วนพระพุทธรูปปูนปั้นขนาดใหญ่ 1 องค์และพบร่องรอยการพอกปูนทับฐานชุกชีของเดิม สมัยที่ 2 มีการบูรณะอุโบสถและกำแพงแก้ว ได้ก่อพอกกำแพงแก้วด้านตะวันออกและตะวันตกให้หนาขึ้นสร้างกำแพงด้านทิศใต้เพิ่มอีก 1 แนว โดยทำเป็นฐานบัวแล้วถมดินเพื่อปรับระดับพื้นส่วนที่ขยายออกมาจากแนวฐานเดิมมาจนชิดแนวกำแพงนี้ สมัยที่ 3 บูรณะอุโบสถโดยปรับปรุงพื้นปูกระเบื้อง มีการก่ออิฐบริเวณกำแพงแก้วด้านทิศตะวันออกและทิศใต้ให้หนาขึ้น มีการก่อสร้างแนวกำแพงวัดใหม่ด้านทิศตะวันออก พร้อมกลบทับแนวกำแพงแก้วเดิมจนถึงระดับมีการก่อพอกและใช้แนวเดิมตั้งเเต่สมัยที่ 1 และฐานกำแพงแก้ว[2] และมีอาคารต่าง ๆ อีก